فراروانشناسی یا پاراسایکولوژی شاخه ای از روانشناسی ست که به مطالعه ی پدیده های روانشناختی به ظاهر ماوراء طبیعه می پردازد ...

از واژه ی یونانی para به معنای پهلو + psychology به معنای روانشناسی گرفته شده است (. فراروانشناسی یا پاراسایکولوژی شاخه ای از روانشناسی ست که به مطالعه ی پدیده های روانشناختی به ظاهر ماوراء طبیعه می پردازد . پدیده هایی که مطالعه می شوند عبارتاند از ادراک فراحسی ( extra-sensory perception) ، جنبش فراروانی ( psychokinesis) و بقای آگاهی ( هوشیاری ) پس از مرگ . در زبان ِ فراروانشناسان به این پدیده ها ، اصطلاحا ً PSI گفته می شود . یک اصطلاح بی طرفانه که هیچ چیز مثبت یا منفی در مورد علت این پدیده ها یا تجربه ها نمی گوید . تحقیقات ِ فراروانشناسان رو ش های مختلفی بهره می بردند . از جمله ی این روش ها می توان به تحقیقات آزمایشگاهی و تحقیقات ِ صحرایی اشاره کرد. این تحقیقات در آزمایشگاه های تعدادی از دانشگاه ها و بنیادهای خصوصی در سطح جهان انجام می شود .همچنین نتایج این تحقیقات معمولاً ً در نشریات ویژه ای نظیر نشریه ی فراروانشناسی ( journal of parapsychology ) و نشریه ی فراروانشناسی اروپا منعکس می شود . مقاله های تحقیقاتی فراروانشناسی نیز غالبا ً در نشریه های « مجله ی روانشناختی » (psychological Bulletin ) ، بنیاد های فیزیک ( Foundation of Pyysics) و نشریه ی روانشناسی بریتانیا ارائه می شود . آزمایش هایی که معمولاً ً توسط فراروانشناسان انجام می شود عبارتاند از :

* شماره انداز عدد تصادفی ( random number generator ) به منظور بررسی مدارک روان جنبشی ، * محرومیت حسی از طریق ِ آزمایش های گانزفلد ( Ganzfeld experiments) جهت تست ادراک فرا حسی
* تحقیقاتی که تحت قرارداد با دولت ایالات ِ متحده برای بررسی امکان قضاوت از راه دور ( remote viewing ) صورت می گیرد .

فراروانشناسان بر مبنای این تحقیقات تعدادی مطالعات فراتحلیلی ( meta-analytical ) انجام داده اند . در مطالعات فراتحلیلی ، داده های بدست آمده از آزمایش های پراکنده ، در یک مجموعه داده ی بزرگ با یکدیگر ترکیب می شوند . تعدادی از این تحلیل های آماری در صفحاتی از نشریات اصلی ارائه شده و در زمان خود بحث ها و جنجال هایی به راه انداختند . فراروانشناسی یک علم حاشیه ای محسوب می شود( fringe science ) می باشد ، چرا که شامل تحقیقاتی می باشد که در مناسب مدل های نظری استاندارد ( standard theoretical models ) قابل قبول برای جریان اصلی علم ( mainstream science ) نمی باشد . دانشمندانی نظیر ری هایمن ( Ray Hyman ) و جیمز الکوک در صدر منتقدان فراروانشناسی هم از لحاظ روش شناحتی فراروانشناسان و هم از لحاظ نتایج بدست آمده توسط فراروانشناسان قرار دارند . همچنین بسیاری از دانشمندان صاحب نام نیز که به محققان شکاک معروفند نشان داده اند که نقص های روش شناختی بسیار بهتر از توضیح های ناهنجار پیشنهاد شده توسط فراروانشناسان می تواند دلیل بدست آمدن آندسته از نتایج به ظاهر موفقیت آمیز فراروانشناسان را توضیح دهد . همچنین برخی منتقدان عنوان کرده اند که فراروانشناسی از خط علم به سمت شبه علم ( pseudosienc )متمایل شده است . تا این زمان ، هنوز هیچ مدرکی که وجود پدیده هایی ماوراء الطبیعه را اثبات کند توسط بنیادهای معتبر علمی ( scientific community) پذیرفته نشده است .
تاریخچه

واژه ی فراروانشناسی قبل از 1889 توسط روانشناسی به نام ِ ماکس دسویر ) ( Max Dessoirایجاد شده بود . به این حال جی . بی. رینه ( J.B. Rhine ) در دهه ی 1930 این واژه را به منظور نشان دادن تغییر چشمگیر و اساسی به سمت روش های آزمایشگاهی در مطالعه ی پدیده های روحی - روانی جایگزین واژه ی تحقیقات روحی- روانی نمود .
تحقیقات روحی - روانی اولیه

جامعه ی تحقیقات ِ روحی - روانی ( SPR ) در 1882 در لندن تأسیس شد . شکل گیری SPR اولین تلاش سیستماتیک و نظام مند برای سازمان دهی دانشمندان و محققان برای یک تحقیق منسجم و انتقادی از پدید های ماوراء الطبیعه بود . اولین اعضای SPR عبارت بودند از فیلسوف ها ، محققان ، دانشمندان، معلمان و ساستمدارانی نظیر هنری سیدویک ( henry Sidgwick ) ، آرتور بالفور( Arthur Balfour ) ، ویلیام کروکس ( William Crookes ) و چارلز ریچت. ( Charles Richet )

SPR موضوع های مورد مطالعه را به چندین قسمت طبقه بندی کرد : تلپاتی ( telepathy ) ، هیپنوتیزم ( hypnotism ) ، پدیده ی ریچنباخ ( Reichenbach`s phenomena ) ، روح ( apparitions ) ، رفت و آمد ارواح ( haunts ) و جنبه های فیزیکی از روح گرایی نظیر واژگون شدن میز؟ ( table – tilting ) و یا ظاهر شدن چیزی از یک منبع ناشناخته یا به عبارت دیگر تجسد ( مادی سازی ) ( materalization ) . یکی از نخستین تلاش های مشترک SPR سر شماری و طبقه بندی توهم ها بود که در این راستا تحقیقاتی در زمینه ی روح و توهم در افراد عاقل صورت دادند . این طبقه بندی اولین تلاش این انجمن در راستای ارزیابی آماری پدیده های ماوراء الطبیعه بود . نتایج این تحقیقات که در کتاب « توهم های زندگی » در سال 1886 منتشر شد همچنان به عنوان یکی از مقاله های قابل توجه در فراروانشناسی محسوب می شود. پس از آن SPR مدلی شد که انجمن های مشابهی در کشورهای دیگر اروپا و آمریکا در اواخر قرن 19 نیز به آن پرداختند . این انجمن ها تا حد زیادی توسط روانشناس معروف ویلیام جیمز( William James ) پشتیبانی شد و به این تریتب انجمن آمریکایی تحقیقات فیزیکی ( American Society for Psychical ) ( ASPR ) در 1885 در شهر نیویورک تأسیس شد . امروزه ، SPR و ASPR همچنان به تحقیقات خود بر روی پدیده های PSI ادامه می دهند . هدف SPR که در تمامی نشریه ها بارها توضیح داده شده است عبارت است از :: بررسی علمی ، بدون پیش فرض و عاری از هر گونه تعصب آندسته از توانایی های فکر بشر – واقعی یا فرضی – که در فرضیه های عموماً ً شناخته شده ی حال حاضرغیر قابل توضیح به نظر می رسد .
راین ارا

در 1911 دانشگاه استانفورد به عنوان اولین نهاد علمی درآمریکا به منظور مطالعه ی پدیده های ادراک فراحسی ( ESP ) و روان – جنبشی (PK ) در محیط آزمایشگاهی آغاز به کار کرد . رهبری این تحقیقات به عهده ی روانشناسی به نام ِ ژان ادگار کوور ( John Edgar Coover ) گذاشته شد. در 1930 دانشگاه ِ دوک ( duke ) دومین موسسه ی بزرگ آموزش آمریکا را برای مطالعات انتقادی ESP و PK در شرایط ِ آزمایشگاهی تأسیس کرد . رهبری این تحقیقات بر عهده ی ویلیام مک دوگال روانشناس معروف ) William McDougall ( و مشارکت دیگر اعضای دپارتمان از جمله روانشناسانی چون کارل زنر )Karl Zener ) ، ژوزف بی. راین )Joseph B. Rhine ( و لوسیا ای . راین Louisa E. Rhine ) ( گذاشته شد . آزمایشات ESP بر روی محصلان دانشگاهی داوطلب آغاز شد . در مقابل رویکرد های تحقیقات روحی – روانی که اصولا ً در جستجوی مدارک کیفی برای پدیده های ماوراء الطبیعه بود ، آزمایش ها در دانشگاه دوک به شیوه ی کمی – آماری و با استفاده از کارت وتاس و این قبیل چیز ها صورت گرفت . به دنبال آزمایش های ESP در دانشگاه دوک ، روش های آزمایشگاهی استاندارد برای بررسی ESP توسعه یافته و محققان زیادی از سرتاسر جهان از آن استقبال کردند. انتشار کتاب جی .بی .راین تحت عنوان « مرزهای جدید ذهن » در سال 1937 افکار عمومی را با یافته های آزمایشگاهی آشنا کرد . راین در کتابش واژه ی فراروانشناسی را که ماکس دسویر 40 سال پیش ابداع کرده بود برای توصیف تحقیقات انجام شده در دانشگاه دوک بکار برد و این وازه جا افتاد . راین همچنین آزمایشگاه ِ خودگردان فراروانشناسی را در داخل دانشگاه دوک بنا نهاد و همراه با مک دوگال نشریه ی فراروانشناسی را ارائه کردند . آزمایش های فراروانشناسی در دیوک باعث به وجود آمدن انتقاد های فراوانی توسط روانشناسان علمی گردید . این روانشناسان مفاهیم و مدارک ESP را به چالش کشیدند . راین و همکارانش تلاش کردند تا به این انتقاد ها از طریق طراحی آزمایش ها ، مقاله ها و کتب های پاسخ دهند . آنها تمامی پاسخ هایشان را در کتاب « ادراک فراحسی پس از 60 سال » جمع آوری کردند .پس از گذشت چند سال مدیریت انجمن دوک در زمینه ی فراروانشناسی ضعیف شد و پس از بازنشستگی راین در 1965 پیوند فراروانشناختی با دانشگاه از هم گسست. راین پس از چندی بنیاد تحقیقات ماهیت بشر ( FRNM ) و موسسه ی فراروانشناسی را به عنوان جانشین آزمایشگاه دوک تأسیس کرد . در 1995 به مناسبت صدمین سالگرد تولد راین ، FRNM به مرکز تحقیقات راین تغییر نام یافت . هم اکنون مرکز تحقیقاتی راین یک واحد تحقیقات ِ فراروانشناسی بوده که با هدف « کمک به تقویت وضعیت بشر از طریق ایجاد فهم علمی از آندسته توانایی ها و حساسیت هایی که به ظاهر فرارت از محدودیت های فضایی و زمانی معمول می باشند » ، به کار خود ادامه می دهد .
تأسیس انجمن فراروانشناسی

انجمن فراروانشناسی ( PA ) در دورهام )Durham ( ایالت کارولینای شمالی در 19 ژوئن 1957 تأسیس شد . ترکیب و ساختار آن توسط جی . بی . راین بر مبنای یک کارگاه فراروانشناسی که در آزمایشگاه سابق فراروانشناسی دانشگاه دوک بنا شده بود پیشنهاد شد . راین پیشنهاد کرد که گروه خود را به شکل یک هسته تحت عنوان یک جامعه ی بین المللی - تخصصی فراروانشناسی در آورد . هدف سازمان همانطور که در متن اساس نامه ی آن آمده است چنین اعلام شد : " پیشرفت فراروانشناسی به عنوان یک علم ، جهت گسترش دانش این رشته و کامل کردن یافته های دیگر شاخه های علم . " انجمن فراروانشناسی در سال 1969 تحت رهبری انسان شناس معروف مارگارت مید ) Margaret Mead ( ، قدم های بلندی در راستای پیشرفت رشته ی فراروانشناسی برداشت . اوج این تحقیقات هنگامی بود که انجمن آمریکایی پیشرفت علم ( AAAS ) یعنی بزرگترین جامعه ی علمی در جهان به همکاری با PA پرداخت .با این حال در 1979 فیزیکدانی به نام جان ای . ویلر) ( John A. Wheeler عنوان کرد که فراروانشناسی چیزی به جز یک شبه علم نبوده و AAAS بایستی در پذیرفتن PA و همکاری با این انجمن بازنگری کند . با این حال تلاش های او برای حذف وابستگی این رشته با AAAS بی ثمر ماند. هم اکنون ، PA از حدود 300 عضو از سراسر جهان تشکیل شده است که از AAAS حمایت می کنند. سالانه AAAS همایشی برگزار می کند که در آن فراروانشناسان می توانند تحقیقات خود را در معرض دید دانشمندان رشته های دیگر گذاشته و فعالیت های فراروانشناسی را تحت نفوذ سیاست های علمی AAAS ادامه دهند .

[ویرایش] دهه ی افزایش تحقیقات ( دهه ی 1970 )

وابستگی انجمن روانشناسی ( PA ) به انجمن آمریکایی پیشرفت علم ( AAAS ) ، همراه با مطرح شدن عمومی پدیده های روحی- روانی و اسرار آمیز در دهه ی 1970 منجر به افزایش تحقیقات فراروانشناسی طی این دوره شد .در همین راستا سازمان های برجسته ی دیگری نیز شکل گرفتند . سازمان هایی نظیر موسسه ی فراروانشناسی و پزشکی ( 1970 ) ، موسسه ی فراعلم ( 1971 ) ، موسسه ی تحقیقات دین و روح ، موسسه ی علوم ادراکی – معرفتی ) Institute of Noetic Sciences ( ( 1973 ) ، انجمن بین المللی تحقیقات کیرلیان ( 1975 ) ، و آزمیشگاه تحقیقاتی بررسی فنی پدیده های نامتعارف پرینستون ( 1979 ) . همچنین در همین زمان تحقیقات فراروانشناختی در موسسه ی تحقیقاتی استانفورد ( SRI ) نیز صورت می گرفت . در مجموع قلمروی فراروانشناسی در این سال ها گسترش یافت . در همین سال ها بود که روانپزشکی به نام یان استیونسن ) Ian Stevenson ( بخش زیادی از تحقیقات جنجال برانگیز خودش را در زمینه ی تناسخ انجام داد . روان شناسی به نام تلما موس ) Thelma Moss ( مشغول مطالعه ی عکس برداری کریلیان )Kirlian photography ( در آزمایشگاه فراروانشناسی UCLA شد . نفوذ معلمان روحانی از آسیا و ادعای آنها مبنی بر ایجاد ِ توانایی های خاص از طریق مدیتیشن ( تفکر ، عبادت ) باعث شد تا تحقیقاتی بر حالت های تغییر یافته ی هوشیاری صورت بگیرد . فیزیکدانی به نام راسل تارگ )Russell Targ (در 1974 اصطلاح قضاوت از راه دور را برای استفاده در برخی از کارهایش در SRI ابداع کرد . طی این دوره ، توجه آکادمی های بیرون از فراروانشناسی نیز به این موضع جلب شد . در 1979 طی آماری که از 1100 پروفسور دانشگاهی انجام شد معلوم شد که در آمریکا تنها 2 % از روانشناسان ادراک فراحسی را غیرممکن می دانستند. شمار بسیار بیشتری ( 34 % ) اظهار کردند که ESP را به عنوان یک واقعیت اثبات شده و یا ممکن قبول دارند . این درصد حتی در برخی مناطق بالاتر بود . 55 % دانشمندان علوم طبیعی ، 66 % دانشمندان علوم اجتماعی ( به استثنای روانشناسان ) ، و 77 % آکادمی های هنر و علوم انسانی و آموزشی عقیده داشتند که تحقیقات ESP ارزش بررسی دارند . موج تحقیقات ماوراء الطبیعه طی دهه ی 1970ادامه یافت و به دهه ی 1980 کشیده شد . در انتهای دهه ی 1980 ، انجمن فراروانشناسان گزارش داد که در بیشتر از 30 کشور جهان اعضای مشغول به کار دارد . علاوه براین ، تحقیقاتی جدا از PA در اروپای شرقی و شوروی سابق صورت گرفت .
فراروانشناسی در حال حاضر

از دهه ی 1970 ، تحقیقات ِ فراروانشناسی معاصر در آمریکا به طور قابل توجهی کاهش یافت . تحقیقات اولیه پس از بررسی مجدد بی دقت و بدون نتیجه در نظر گرفته شد و فراروانشناسان با مخالفت شدید همکاران آموزشی شان مواجه شدند . برخی اثرات نظیر عکس برداری کیرلیان که ماورا طبیعه و نا متعارف پنداشته می شد ، تحت شرایط کنترل شده ی دقیق تر لو رفت و عمر نظریه شان به پایان رسید . همچنین بسیاری از آزمایشگاه های دانشگاهی در آمریکا بسته شد ، دلیل این مساله ، فقدان استاندارد های لازم برای پذیرش توسط جریان کلی علم عنوان شد . در نتیجه فراروانشناسی به موسسه های خصوصی با منابع خصوصی محدود شد . پس از 28 سال تحقیق ، آزمایشگاه تحقیقات بررسی فنی پدیده های نامتعارف پرینستون PEAR در سال 2007 ادامه ی تحقیقات را بیهوده دانسته و اعلام بازنشستگی کرد . با این حال دو دانشگاه در آمریکا همچنان جان سختی می کنند و دارای آزمایشگاه هایی برای فراروانشناسی هستند . آنها تحقیقات را بین خود بدین شکل تقسیم کرده اند که حوزه روانپزشکی – پزشکی دانشگاه ی ویرجینیا به مطالعه ی امکان بقای هوشیاری پس از مرگ می پردازد و آزمایشگاه وریتاس دانشگاه آریزونا تحقیقات ِ آزمایشگاهی واسطه ها ( میانجی ها ) را هدایت می کند .همچنین چندین موسسه ی خصوصی ، از جمله موسسه ی علوم ادراکی – معرفتی ، به ترویج تحقیقات فراروانشناختی می پردازند . در اروپا نیز بریتانیا با تأسیس آزمایشگاه های خصوصی در دانشگاه های ادینبورگ ، نورتامپتون و لیورپول هوپ مطالعات فراروانشناسی را دنبال می کند . تحقیقات فراروانشناختی همچنین توسط دیگر شاخه های فرعی روانشناسی نیز دنبال می شود . این شاخه ها عبارت ست از روانشناسی انتقال شخصیتی) transpersonal psychology ( که جنبه های به اصطلاح متعالی یا روحانی ذهن بشر را مطالعه می کند و روانشناسی غیرمتعارف که به بررسی باورهای نامتعارف و ماورا الطبیعه و تجربیات ذهنی غیر عادی در قالب روش های روانشناسی سنتی می پردازد .
قلمرو

فراروانشناسان به مطالعه ی شماری از پدیده های ماوراء طبیعه ی ( صوری ) قابل مشاهده می پردازند . از جمله :

* تلپاتی ( دورآگاهی ) : انتقال اطلاعات مربوط به افکار یا حواس از فردی به فرد دیگر از طریقی غیر از 5 حس اصلی .
* پیش آگاهی ( الهام ) )Precognition (: ادراک اطلاعات در مورد مکان ها یا رویداد های آینده قبل از اینکه رخ دهند .
* غیب گویی (بصیرت) )Clairvoyance ( : کسب اطلاعات درباره ی مکان ها یا رویداد ها در مکان های دور دست ( ناشناخته برای علم کنونی بشر (
* روان - جنبشی : ( جنبش فراروانی ) توانایی ذهن برای تأثیر گذاری بر ماده ، زمان ، مکان یا انرژی ازطریق روشی ناشناخته برای علم کنونی بشر .
* تناسخ) Reincarnation( : تولد دوباره یک روح یا یک جنبه ی غیر – جسمانی دیگر از هوشیاری بشر در یک بدن ِ جسمانی پس از مرگ .
* رفت و آمد ارواح ) Hauntings (: پدیده ای که اغلب به ارواح نسبت داده می شود . همچنین شامل رویارویی فرد با افراد مرده یا همراه با تعلقات پیشین فرد که به طور مرتب رخ می دهد .

تعاریفی که در بالا ارائه شد ممکن است موارد کاربرد اصلی آنها را و همچنین نظریات تمامی فراروانشناسان و انتقاد هایشان را منعکس نکند . بسیاری از منتقدان عقیده دارند که فراروانشناسان به مطالعه ی پدیده هایی می پردازند که تحت شرایط آزمایشگاهی کاملاً ً دقیق و سخت گیرانه تمامی آنها ناپدید شده و معلوم می شود که فرایند هایی عادی و معمولی بیش نبودند . به گفته ی انجمن فراروانشناسی نیز اظهار کرده است که فراروانشناسان به مطالعه ی تمامی پدیده های ماوراء طبیعه نمی پردازند . آنها با طالع بینی ، بشقاب پرنده ها ، پاگنده ها ، الحاد گرایی ، خون آشام ها ، کیمیاگری یا جادوگری سر و کار ندارند .

روش شناسی

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: